Volgens het twintig pagina's tellende document van 18 december zal de ontwikkelingsbank verder gaan dan haar huidige “tweeledige doelstelling”. Die bestaat uit extreme armoede een halt toeroepen en gedeelde welvaart stimuleren. De nieuwe missie “zal het belang van duurzaamheid en veerkracht benadrukken om duidelijker aan te geven dat deze ook mondiale publieke goederen omvat, zoals klimaatverandering”.
Er wordt voorgesteld om de regels te veranderen zodat de bank meer van haar geld uitleent, waarbij de focus verschuift van de armste landen ter wereld naar de meer vervuilende middeninkomenslanden. Klimaatkwetsbaarheid zou ook opgenomen worden in de leningscriteria.
De visietekst komt er na druk op de Wereldbank om te hervormen. De Wereldbankgroep heeft in het begrotingsjaar 2022 88 miljard dollar toegezegd. Daarvan was 31,7 miljard dollar (36 procent) als klimaatfinanciering ingeboekt. De ontwikkelingsbank heeft fossiele brandstoffen niet uitgesloten van haar portefeuille en heeft in 2021 zo’n 1,7 miljard dollar verstrekt aan de olie- en gassector.
Kritiek
Volgens critici gaan de voorstellen niet ver genoeg. Avinash Persaud, de adviseur van de premier van Barbados, Mia Mottley - die het voortouw nam in de beweging om de bank te hervormen - zegt dat er in de huidige visietekst te veel energie besteed wordt aan het verdedigen van het huidige klimaatbeleid van de bank tegenover de overheden die aandeelhouder zijn.
Een groep door de VN aangestelde experts adviseerde onlangs dat multilaterale ontwikkelingsbanken zoals de Wereldbank hun klimaatfinanciering binnen vijf jaar moeten verdrievoudigen. “Als je een bedrijf runt en je moet 300 procent meer doen, kun je niet zomaar naar elke dienst gaan en zeggen dat ze allemaal een beetje harder moeten proberen”, aldus Persaud. “Je hebt een andere aanpak nodig. Je hebt andere mechanismen nodig. Je hebt nieuwe diensten nodig.”
Meer uitlenen
Nationale overheden hebben onlangs aangedrongen op wijziging van de regels van multilaterale geldschieters zoals de Wereldbank om meer geld vrij te maken. De visietekst van de bank onderschrijft dat gedeeltelijk en stelt een “verdere optimalisatie van de balans” voor. Ook een “herziening van de minimale ratio eigen vermogen/lening” is aan de orde.
Er staat echter ook geschreven dat de bank zal proberen de AAA-rating te behouden. Die rating wordt bepaald door ratingbureaus en stelt de bank in staat om goedkoop geld te lenen. De bank vreest dat te veel geld uitlenen de rating in gevaar kan brengen.
Persaud is het ermee eens dat de bank haar AAA-rating niet moet verlagen, maar voegt eraan toe dat experts zeggen dat er enorm veel extra leningen mogelijk zijn zonder de AAA-rating te verlagen. Volgens hem zijn de voorstellen van de bank “te behoudend”.
Meer geld voor middeninkomenslanden
De bank richt zich van oudsher op de armste landen ter wereld, omdat de bestrijding van extreme armoede een van de hoofddoelstellingen is. Maar die landen zijn verantwoordelijk voor slechts 2 procent van de wereldwijde uitstoot van broeikasgassen. Lage- en middeninkomenslanden zijn samen verantwoordelijk voor 60 procent van de uitstoot.
Om emissiereducties in middeninkomenslanden aan te moedigen, stelt het document voor om het fonds voor wereldwijde publieke goederen van de kredietverstrekker van de Wereldbank, op te schalen. Middeninkomenslanden zoals China (de Wereldbank maakt een onderscheid tussen high, upper-middle, lower-middle en low income countries, op basis van het bruto nationaal inkomen) zouden daardoor toegang kunnen krijgen tot klimaatfinanciering.
In het document staat: “Een focus op mondiale uitdagingen kan ook vereisen dat de nadruk op het inkomen per hoofd van de bevolking opnieuw wordt bekeken ... aangezien landen met een hoger inkomen per hoofd van de bevolking ... essentiële partners zijn om vooruitgang te boeken op het gebied van wereldwijde publieke goederen (bijvoorbeeld het domein van koolstofemissies).”
Meer geld voor klimaatkwetsbare landen
Of een land in aanmerking komt voor financiering door de Wereldbank wordt mede bepaald door de mate waarin het de middelen nodig heeft. Dat wordt momenteel beoordeeld op basis van hoe arm het land is. Onder het nieuwe beleid zouden de behoeften deels op basis van kwetsbaarheid voor de gevolgen van klimaatverandering gemeten worden.
Dat zou het voor landen die kwetsbaar zijn voor de klimaatverandering, maar niet tot de armste ter wereld behoren - zoals de Maldiven - gemakkelijker maken om toegang te krijgen tot fondsen van de Wereldbank.
Waar zal het geld vandaan komen?
De Wereldbank krijgt haar geld door te lenen op de internationale kapitaalmarkten. Het kan dat heel goedkoop doen omdat veel overheden het steunen. Maar dat overheidsgeld volstaat niet om alle wereldwijde crises het hoofd te bieden. In de visietekst voorspelt de bank dan ook dat haar steun zal beginnen te dalen in het fiscale jaar juli 2023 tot juli 2024.
De bank “zal aanzienlijke aanvullende financiële capaciteit nodig hebben om te reageren op een ambitieuzere, geactualiseerde missie”. Dat vereist een “gecoördineerde inspanning” van het management van de bank en de overheden die deel uitmaken van haar aandeelhouders, stelt de tekst
De visietekst is naar de aandeelhouders gestuurd en zal de komende weken aan het bestuur worden voorgelegd. Het bestuur van de bank zal vervolgens tijdens de voorjaarsvergadering van de Wereldbank verslag uitbrengen aan haar ontwikkelingscommissie en vervolgens een tekst voorbereiden ter goedkeuring tijdens de najaarsvergadering.
