“We moeten slimmer omgaan met de rijke grondstof die afval is”

Op dertig jaar tijd heeft het Vlaamse afvalverwerkingsbedrijf Indaver, met hoofdzetel in Mechelen, een indrukwekkende staat van dienst opgebouwd. Op het actief van de Indaver Group: een keten van negentien verwerkingssites van Ierland tot Portugal, 1700 medewerkers en een jaarlijks totaal van 4,8 miljoen ton afval in beheer.

Afval is een gedroomd product voor de circulaire economie, maar toch blijkt het in Europa geen evidentie om afval op de recyclageband te krijgen. Liefst een derde van het huishoudelijk afval belandt nog altijd op de stortplaats. De Europese Unie wil dat tegen 2025 al 55 procent van het huishoudelijk afval hergebruikt wordt, tegen 2035 zelfs 65 procent. Via een uitgekiende duurzaamheidsstrategie zoekt Indaver naar nieuwe en betere methodes voor sortering, hoogwaardige recyclage en valorisatie van nuttige elementen uit onze afvalstromen. Met als doel: reststromen van huishoudelijk en industrieel afval meer dan ooit hoogwaardig valoriseren.

Waardecreatie

“Toch richten we ons niet enkel op de cijfers die Europa benadrukt”, zegt CEO Paul De Bruycker. “We gaan liever uit van waardecreatie: het is niet enkel belangrijk hoevéél afval we kunnen aanwenden voor recyclage, maar ook hoe we dat doen en wat we daarmee bereiken. Als afvalbeheerder willen we vooral zo competitief mogelijk zijn. Dat betekent dat we uit de afvalstromen die we verwerken elke gram omkeren en elke joule energie proberen terug te winnen, om de hoeveelheid niet-recycleerbare stof zo klein mogelijk te maken. Op voorwaarde dat we het milieu niet vervuilen. Sommige stoffen zijn een bedreiging voor het klimaat of de volksgezondheid. We bewaken dus scherp die balans tussen herbruikbare en schadelijke stoffen.”

Straffe referentie

Indaver staat in Vlaanderen bekend als een ‘early adopter’ van duurzaam ondernemen – het eerste duurzaamheidsrapport van Indaver verscheen al in 2001. In welke mate hebben de SDG’s hun duurzaamheidsstrategie beïnvloed of gewijzigd? De Bruycker: “Eerlijk is eerlijk, we hebben ons strategisch beleid de voorbije jaren niet expliciet toegespitst op de VN-duurzaamheidsdoelen. Wel geven de SDG’s ons een belangrijke bevestiging: dat we de juiste maatschappelijke koers varen. Toen wij van MVO een kernpunt maakten, intussen al meer dan twintig jaar geleden, kende de afvalsector nog een sterk lineaire gedachtegang. Producten werden afval en daar stopte het dan. Afval kwam toe bij de verwerker, maar hergebruik, preventie en recyclage stonden globaal genomen nog in hun kinderschoenen. Daar hebben we altijd verandering in proberen te brengen. De afvalverwerker is nu niet langer het einde van het traject, maar de motor voor nieuw leven voor afval.”

"We gebruiken de relatief jonge SDG’s dan ook niet om onze performantie te meten of onze strategie aan te passen. Het zijn referenties, geen ijkpunten voor onze prestaties. Het is al jaren onze strategie om materialen terug te winnen uit afvalstoffen, zonder dat schadelijke componenten opnieuw vrijkomen. Tegelijk willen we via het verwerkingsproces op een duurzame manier energie opwekken. Die werking sluit perfect aan bij de SDG’s.”

Vuur aan de lont

Concreet zet Indaver in op acht SDG’s (zie verder). Het gaat om zeven doelen die de internationale sectorfederatie ISWA aan afvalverwerkers aanbeveelt, aangevuld met een doelstelling over economische groei. Waar mogelijk tracht Indaver de SDG’s als punt van herkenning te gebruiken voor het brede publiek. “Waarom? Omdat het ons voldoening geeft én de consument bewust maakt”, stelt De Bruycker. “Dat is de kracht van de SDG’s: ze hebben een nieuwe, broodnodige dimensie in het leven geroepen. Ze creëren een betere bewustwording rond duurzame ontwikkeling en zijn uitstekende indicators: wat moeten we doen om ons niveau van welvaart en welzijn te beschermen en tegelijk het leven op aarde anders, beter en duurzamer aan te pakken?”

“Dat het besef rond duurzaamheid dankzij de SDG’s groeit, zie je overal ter wereld. Dat vertaalt zich nog niet altijd in actie, maar alles start nu eenmaal bij besef en inzicht. Dat bijvoorbeeld Aziatische landen onderling discussiëren over de kwaliteit van plastic, of de afbraak van schepen op stranden in Bangladesh aan de kaak stellen, dat hadden we ons een paar jaar geleden niet kunnen voorstellen. De SDG’s hebben het vuur aan de lont gestoken.”

Elke molecule telt

Voor zijn eigen toekomst ziet Indaver verschillende actiepunten waarmee het verder wil verduurzamen. Het bedrijf spitst zich specifiek toe op de valorisatie van waardevolle stoffen en op waste-to-energy, waarbij energie uit verwerkingsprocessen hergebruikt wordt. Die twee aspecten laat Indaver naadloos samenkomen in IndaChlor, een nieuwe verwerkingsinstallatie in het Franse Duinkerke, die eind 2019 gebruiksklaar zal zijn. In een gesloten cirkel zal de site waardevolle stoffen en energie winnen uit gechloreerde reststromen van de Europese plasticindustrie. Het zoutzuur dat uit de inkomende stroom gerecycleerd wordt, vloeit via een pijpleiding naar een chemisch bedrijf dat met het zuur fosfaten vervaardigt. De energie die bij het verwerkingsproces vrijkomt, vloeit onder de vorm van stoom naar een naburige alcoholdistilleerderij.

Zo gaat er in Duinkerke geen grammetje aan waardevolle moleculen verloren, stelt De Bruycker, die het belang van microafvalmanagement benadrukt. “We proberen zoveel mogelijk stoffen terug te winnen uit afvalstoffen waaruit dat tevoren nog niet kon. Daarvoor werken we steeds verfijnder, zelfs tot op moleculeniveau. Voor nuttige stoffen zoals jodium, palladium en zoutzuur hebben we nog heel wat groeimarge. Die stoffen kunnen na extractie perfect voor productieprocessen gebruikt worden. De technieken die voor molecule management vereist zijn, ontwikkelen we in samenwerking met de academische wereld. Bovendien proberen we ook een circulaire meerwaarde te zoeken. De IndaChlor-fabriek bijvoorbeeld is een uitstekende investering vanwege de symbiose met naburige bedrijven en de goede bereikbaarheid van de locatie voor de aanvoer van Europese reststromen.”

Rollenspel

Indaver balanceert in de circulaire economie naar eigen zeggen tussen twee strategische rollen: die van enabler, met oog voor valorisatie, en die van ‘poortwachter’ voor schadelijke stoffen. “Op die manier proberen we niets verloren te laten gaan: wat waardevol is zullen we hoogwaardig recycleren, wat schadelijk is zorgvuldig opslaan (onze safe sink-garantie). Ook voor onze energieprocessen proberen we die principes door te trekken, en dat lukt ons steeds beter. Begin 2019 zullen we bijvoorbeeld het Ecluse-netwerk in de Antwerpse Waaslandhaven in werking laten treden. Via dat stoomnetwerk transporteren we stoom aan 400°C en 40 bar vanuit onze verbrandingsinstallaties in Doel naar havenbedrijven in de buurt. Op die manier hoeven ze geen gasgestookte boilers meer te gebruiken die werken op basis van fossiele brandstoffen. Zodra de stoom gecondenseerd is, vloeit het water bovendien terug en kan het opnieuw gebruikt worden.”

Lat steeds hoger

Omdat Indaver naast kwantiteit vooral inzet op kwaliteit en de duurzaamheid van afvalverwerking, voelt het bedrijf zich als een vis in het water in de circulaire economie. De Bruycker: “Willen we werken aan een betere wereld, dan moeten we proberen om de eindigheid van grondstoffen op te vangen. Dat kan door anders te produceren, maar ook door slimmer om te gaan met de rijke grondstof die afval is. Welvaart en welzijn kunnen alleen écht duurzaam zijn als we de materiaalkringlopen sluiten. Voor ons vergt het extra inspanningen om maatschappelijk verantwoord te ondernemen, maar het bezorgt ons ook heel wat bevestiging vanuit de sector. Dat stuwt ons vooruit en moedigt ons aan om de lat regelmatig te verleggen, vaak hoger dan op beleidsvlak verwacht wordt. Het is heerlijk om die dynamiek gaande te houden.”