‘Stopcontact op zee’: eerste stap naar stroomnet voor Belgische kust

Tijdens de eerste novemberdagen liet Elia een bijzondere constructie te water in de Noordzee. Met de bouw van een stalen onderstel van 50 meter hoog leek het alsof er voor de kust van Zeebrugge een boorplatform in de maak was. Niets is minder waar. Met het Modular Offshore Grid of MOG trekt Elia voluit de kaart van efficiënte groenestroombevoorrading. Via het nieuwe platform zal de opgewekte energie van windparken op zee in plaats van via afzonderlijke aansluitingen gebundeld naar het vasteland vloeien.

40 kilometer

Het hoogspanningsnet beperkt zich voorlopig tot het vasteland, maar volgens Elia zal het stopcontact ervoor zorgen dat het Belgische net ook naar zee kan worden uitgebreid. Het platform telt drie kabels die in verbinding staan met het Stevin-hoogspanningsstation van Elia in Zeebrugge. Over een afstand van 40 kilometer worden de kabels ingegraven in de zeebodem. In totaal worden 4 windparken aangesloten: het reeds actieve Rentel, aangevuld met de drie te bouwen parken Northwester 2, Seastar en Mermaid, die klaar moeten zijn tegen 2020.

Het stopcontact zal een wirwar aan afzonderlijke kabels, tussen windpark en hoogspanningsstation aan land, vermijden. “Klassieke, afzonderlijke aansluitingen zijn ook erg duur en inefficiënt”, benadrukt Tom Pietercil. “Via het stopcontact sparen we een kabel van 40 kilometer uit en zorgen we voor extra bevoorradingszekerheid. Is één van onze drie kabels defect, dan kunnen we de geproduceerde stroom langs de andere kabels sturen. Bij een afzonderlijke aansluiting tussen windpark en vasteland is dat niet het geval. Bovendien zullen we dankzij die kilometers kabel het mariene leven op de zeebodem minder storen.”

Strategisch knooppunt

Door een centraal energieknooppunt te voorzien wil Elia ook bijdragen aan een Belgisch én Europees stroomnetwerk op de Noordzee. Dankzij de inzet van Duitsland, Nederland, het Verenigd Koninkrijk, Denemarken en België is de Noordzee goed op weg om de komende jaren dé groene energiehub van Europa te worden. Het Belgische aandeel blijft hoe dan ook relatief beperkt. Tegen 2020 zullen er op het kleine Belgische stukje Noordzee naar verwachting negen windmolenparken actief zijn, wat goed is voor een totaalvermogen van 2.200 megawatt. Volgens sectororganisatie Wind Europe hebben de vijf Noordzeelanden samen echter de capaciteit om tegen 2030 liefst 50.000 megawatt op te wekken, voldoende om 50 miljoen gezinnen van stroom te voorzien.

Toch mag het strategische belang van de Belgische Noordzee niet onderschat worden, meent projectmanager Tom Pietercil van Elia. “Er zijn op dit moment tal van afzonderlijke initiatieven van Europese lidstaten voor windenergie op de Noordzee. Ook zijn er verschillende uitwisselingskabels tussen landen, maar dan weer weinig infrastructuur die toelaat om windenergie te bundelen of aan te sluiten op knooppunten. Via het MOG bouwen we een uniek stopcontact op zee, dat vanuit België de eerste stap kan zijn naar meer efficiëntie bij het transport van windenergie en betere mogelijkheden om stroom in Europees verband uit te wisselen.”

Reservevelden

Anders dan gelijkaardige stopcontacten op zee, zoals aan het Nederlandse windmolenpark van Borssele in Zeeland, is het Belgische MOG geen transformatorstation. Anders gezegd: de 33 kilovolt aan wisselstroom die de windparken opwekken, wordt niet op het platform, wel door de Belgische windparken zélf omgezet in 220 kilovolt. Tom Pietercil: “Met de huidige opstelling kunnen we op het stopcontact niet alleen vier windmolenparken aansluiten, maar ook nog eens drie reservevelden op 220 kilovolt voorzien.”

Op die reservevelden kan een toekomstig windmolenpark worden aangesloten, maar er zijn volgens Elia nog tal van andere mogelijkheden. “Zo kunnen we aan interconnectie doen met andere knooppunten of de verbinding leggen met een groot gelijkstroomplatform. Of we creëren een nieuw injectiepunt voor buitenlandse stroom. Die mogelijkheden komen pas echt in beeld wanneer het stroomnetwerk op de Noordzee zich de komende jaren uitbreidt. Het stopcontact heeft een voorziene levensduur van 35 jaar. Via de reservevelden houden we alle pistes open”, aldus Tom Pietercil.

Tweede windgolf

De projectmanager benadrukt dat Elia de toekomst van de Noordzee als energielandschap niet kan voorspellen, maar “het gewenste scenario voorbereiden en sturen kunnen we wel.” Zo kijkt Elia met interesse naar de tweede golf van offshore windenergie, die samenhangt met het nieuwe Marien Ruimtelijke Plan en de richtlijn van bevoegd staatssecretaris Philippe De Backer om nieuwe windparken aan te leggen op de zeegrens met Frankrijk. Tom Pietercil: “Via verschillende haalbaarheids- en detailstudies bekijken we momenteel hoe het MOG ook een rol kan spelen voor deze tweede golf van - investeringen in - Belgische windenergie. We verwachten wel al dat we nog versterking moeten inbouwen, om de afstand tot nieuwe zones aan de Franse grens te kunnen overbruggen.”

Na de bouw van het onderstel in november, zal Elia de komende maanden in sneltempo werk maken van het langverwachte stopcontact. Tijdens de zomermaanden werd het tracé van de leidingen vrijgemaakt van niet-ontplofte oorlogsmunitie en andere objecten; de leidingen zelf zullen in het voorjaar van 2019 worden uitgerold. In april volgt dan de installatie van de bovenbouw, de cabine met technische apparatuur, die vanop land zal worden aangestuurd. “Zo beogen we om in september 2019 van start te kunnen gaan. Gezien nog niet alle parken dan klaar zullen zijn, voorzien we om in de loop van 2020 volledig operationeel te zijn”, besluit Tom Pietercil.