Pilootonderzoek naar wateruitwisseling tussen Antwerpse bedrijventerreinen

Op de voormalige site van Petroleum Zuid in de haven van Antwerpen, grondig gesaneerd en herdoopt tot Blue Gate Antwerp, hebben de eerste circulaire start-ups hun intrek genomen in BlueChem, de incubator voor de duurzame chemie. Ondertussen is DEC NV op het middenstuk van het terrein bezig met de sanering en de aanleg van de infrastructuur. Tegen eind 2022 is die lap grond klaar om bedrijven te ontvangen. Het westelijke deel van het terrein wordt ten laatste in 2030 aangepakt.

Op het fonkelnieuwe bedrijventerrein staat alles in het teken van circulariteit en duurzaamheid. Wolf Depraetere, projectmanager bij DEC nv: “De bedrijven op de site zullen gebruikmaken van het warmtenet en mogen alleen maar 100 procent groene elektriciteit gebruiken. De gebouwen die er neergepoot worden, moeten het niveau Excellent (70 procent of meer van de duurzaamheidscriteria behaald, red.) van de Building Research Establishment Environmental Assessment Method (BREEAM) behalen. Een groene corridor van 14,5 hectare dwars door Blue Gate vormt een recreatief rustpunt én verbindt de groene zones van Antwerpen ecologisch met de Hobokense Polder. Om het regenwater op te vangen leggen we wadi’s aan. En ook in de groene corridor voorzien we een waterelement waar regenwater in de ondergrond kan dringen.”

Waterschaarste en -overlast

En DEC wil het watervraagstuk grondiger aanpakken. Net als de rest van Vlaanderen kampt de hele regio met waterschaarste en -overlast. Zo lijdt het natuurreservaat de Hobokense Polder in de zomer onder de droogte, terwijl ze in Polderstad ’s winters regelmatig te maken krijgen met overstromingen. “We willen daarom een proefproject opzetten met Aquafin, Water-link, Stad Antwerpen en Vlakwa. Met die partijen willen we alle mogelijke oplossingen grondig onderzoeken”, zegt Depraetere. “Eerst en vooral willen we extra infrastructuur voorzien, zoals slimme stuwen en pompen, om het regenwater op de site op te vangen en zoveel mogelijk lokaal te gebruiken. We kunnen het opzuiveren tot drinkwater of voorzuiveren om als proceswater te gebruiken.”

Hoe ze dat water zullen opslaan is nog niet duidelijk, al zijn er al innovatieve ideeën geopperd. “We kunnen het water opslaan onder het centrale parkeergebouw of zelfs – wie weet – in de iconische oude opslagtanks, die als historisch erfgoed staan gekwalificeerd en zo nog een mooie toepassing krijgen. We moeten natuurlijk eerst analyseren hoeveel regenwater we kunnen verwachten, welke kwaliteit het heeft, hoeveel dat gaat kosten, wie de leiding moet nemen in het project, etc.”

Watertransport

Daarnaast zullen de partners onderzoeken of ze het regenwater kunnen uitwisselen, bijvoorbeeld tussen Blue Gate Antwerp en de Petroleumcluster, die in 2024 wordt vernieuwd. “Onze buren zullen immers dezelfde oefening moeten maken om alternatieve watercapaciteit te voorzien. Dat zal nodig zijn om de druk op de drinkwaterbronnen in de buurt niet te verhogen. Waarom dan niet de handen in elkaar slaan?”, stelt Depraetere.

DEC is ook in gesprek met de eigenaars van de andere percelen om een uitwisseling te bekijken. “Op het terrein van het Arresthuis wordt in 2023 of 2024 een nieuwe gevangenis gebouwd. En de werken op de Maritieme Campus Antwerpen gaan volgend jaar van start. Het is dus het moment – ruim voor die werken van start gaan – om na te gaan of het interessant is om regenwater naar die terreinen te transporteren. Als dat het geval is, dan kan die infrastructuur meteen voorzien worden.”

Bufferzone

Ten slotte krijgen de natuurgebieden in de buurt de nodige aandacht. Depraetere: “We zullen nagaan of het mogelijk is om het water dat we bij hevige regenval naar de Schelde zouden verpompen, te lozen in de hoger gelegen zones van de Hobokense Polder. Zo kan de polder ingezet worden als buffer – een mooi voorbeeld van een van de zes ‘sporen’ van de Vlaamse Blue Deal (zie verder): natuur als deel van de oplossing.”

Verder wordt in het proefproject de aanpak van het dossier Groenpoort bekeken. Van het onbenutte perceel tussen de Maritieme Campus Antwerpen en Blue Gate Antwerp wil Natuurpunt een wetland maken. Omdat het terrein verontreinigd is, is dat geen gemakkelijke klus. DEC bekijkt daarom samen met Natuurpunt of er geen bufferbekken kan worden aangelegd met een vertraagde uitloop naar de omliggende zones.

Om het proefproject te financieren, hoopt DEC op een subsidie via Proeftuinen Droogte 2020 of via ondersteuning vanuit de Blue Deal, die de Vlaamse Regering in juli van dit jaar aankondigde. Met dat initiatief wil minister van Omgeving Zuhal Demir de strijd aanbinden met droogte, waterschaarste én overstromingsrisico’s in Vlaanderen.