Nieuwe OVAM-campagne moet sanering verontreinigde gronden uit het slop halen
Vlaanderen telt zo’n 85.000 gronden die mogelijk verontreinigd zijn. Maar die zijn lang niet allemaal onderzocht, laat staan gesaneerd. ‘De Grote Grondvraag’, een grootscheepse sensibiliseringscampagne van de OVAM, moet eigenaars bewust maken van het belang van gezonde grond.
Delen
- Link kopiëren
In samenwerking met OVAM
Tegen 2036 moeten alle saneringen van historisch verontreinigde gronden minstens opgestart en liefst ook afgerond zijn. Dat is het ambitieuze doel van de OVAM, de Openbare Vlaamse Afvalstoffenmaatschappij. Zeker nu we voor de uitdaging staan om de beschikbare ruimte in Vlaanderen zo efficiënt mogelijk in te richten en geen nieuwe open ruimte meer aan te snijden, is die doelstelling uit 1996 des te actueler. Via een nieuwe campagne, ‘De Grote Grondvraag’, geeft de OVAM ruchtbaarheid aan de problematiek.
Jan Verheyen van de OVAM: “Een pak gronden die mogelijk verontreinigd zijn, in de meeste gevallen een erfenis uit ons industriële verleden, bevindt zich nog onder de radar. Dat komt doordat eigenaars vroeger uitsluitend een bodemonderzoek moesten laten uitvoeren wanneer een grond werd verworven. In het Bodemdecreet werd een eenmalige onderzoeksverplichting ingebouwd om het plaatje te vervolledigen. Die verplichting houdt in dat op risicogronden die nog nooit zijn onderzocht, en waarvan men dus niet weet of ze ook echt verontreinigd zijn, een oriënterend bodemonderzoek (zie kaderstuk) uitgevoerd moet worden.”
Onaangename verrassing
Tegen 2021, 2023 of 2027 moeten eigenaars dat onderzoek laten uitvoeren. De deadline is afhankelijk van het type activiteit dat er plaatsvond. Hoe zwaarder de activiteit, hoe sneller een onderzoek vereist is. “Maar vandaag is er op iets minder dan de helft van de risicogronden in Vlaanderen nog geen eerste bodemonderzoek gebeurd. Aan dit tempo halen we de doelstelling niet.”
Hoe verklaart de OVAM dat lage cijfer? “Vaak weten de huidige eigenaars niet dat er op hun terrein vroeger een raffinaderij, een brouwerij, een landbouwbedrijf of een fabriek stond. Ze zijn er zich dus ook niet van bewust dat ze verplicht zijn om een bodemonderzoek te laten uitvoeren. We verwittigen de eigenaars wel op tijd, maar voor velen is het toch een onaangename verrassing. Daarom lanceren we nu een sensibiliseringscampagne waarbij we mensen aanmoedigen om via de website van de Grote Grondvraag zelf op te zoeken of hun terrein mogelijk verontreinigd is en welke acties ze moeten ondernemen tegen welke deadline.”
85 gemeenten
De OVAM werkt voor de campagne nauw samen met de steden en gemeenten. Het resultaat is een inventaris van mogelijke risicogronden. Alleen is die informatie nog niet beschikbaar voor alle gemeenten. “Elke gemeente moet volledig voorbereid zijn en de kwaliteit van de gegevens moet goed genoeg zijn. Daarom verloopt de uitrol van de campagne gefaseerd.”
Vorige zomer lanceerde de OVAM de campagne alvast in drie testgemeenten: Mechelen, Nijlen en Gavere. Sinds vijf november zijn 82 andere gemeenten aan de beurt. “We hopen dat tegen het einde van het jaar een derde van de gemeenten heeft toegezegd om mee te werken. Eind 2020 moet de informatie voor heel Vlaanderen beschikbaar zijn.”
Hoe werkt het precies? Via de website van De Grote Grondvraag kunt u opzoeken of uw terrein ingekleurd staat als risicogrond. Dat doet u door uw adres in te geven. Een eenvoudig stappenplan beschrijft welke acties u moet ondernemen als blijkt dat uw grond verontreinigd is. Het financiële plaatje of het vooruitzicht van een tijdrovend proces moet u daarbij niet afschrikken. “Als de particulier niets met de verontreinigende activiteiten te maken heeft, dan regelt de OVAM de onderzoeken en de sanering zelf. We nemen dan ook alle kosten voor onze rekening", aldus Verheyen.
Ook voor bedrijven
De website is momenteel vooral bedoeld voor particulieren. Maar ook bedrijven moeten voldoen aan de verplichtingen. “We zullen daarom ook de sectorfederaties betrekken. Op die manier hopen we ook de gronden van de bedrijven tegen 2036 gezond te maken.”
Van risico- naar gezonde grond
Als uw terrein ingekleurd staat als risicogrond, moet u niet meteen verwachten dat uw tuin in een mum van tijd omgespit zal worden. Dat kan zelfs enkele jaren duren.
Eerst en vooral moet er een oriënterend bodemonderzoek plaatsvinden, waarin wordt nagegaan of de bodem ook effectief verontreinigd is. Wanneer dat het geval is, volgt er een beschrijvend bodemonderzoek. De bodemsaneringsdeskundige brengt de verontreiniging dan in kaart en gaat na of een sanering noodzakelijk is. Alle bevindingen van het oriënterend en het beschrijvend onderzoek worden gebundeld in een verslag. De bodemsaneringsdeskundige start op basis daarvan een bodemsaneringsproject op, waarin hij de verschillende saneringstechnieken met elkaar vergelijkt. Dat dient hij in bij de OVAM die haar goedkeuring moet geven via een conformiteitsattest. Daarna begint het echte werk: de bodemsanering. Wanneer de werken afgerond zijn, levert de OVAM op basis van het eindevaluatie-onderzoek een eindverklaring af. Van alle risicogronden die tot nog toe werden onderzocht, bleek in 15 procent van de gevallen een bodemsanering noodzakelijk.