Nieuwe generatie levenscyclusanalyses brengt duurzaamheidskansen in kaart
Duurzaam produceren wordt steeds belangrijker op de Vlaamse en Europese markt. Nu veel bedrijven het laaghangend fruit, zoals zonnepanelen en warmtepompen, hebben geplukt, zijn ze klaar voor de volgende stap: het effectief vergroenen van hun activiteiten. Aan de hand van een levenscyclusanalyse gaat studiebureau Sweco voor zijn klanten na welk product of proces vatbaar is voor verbetering. “We gaan op zoek naar het meest haalbare duurzame alternatief.”
https://susanova.be/magazine/susanovamagazine-december-2020
Delen
- Link kopiëren
In samenwerking met Sweco
Bij advies- en ontwerpbureau Sweco kunnen bedrijven terecht voor praktijkgerichte levenscyclusanalyses (zie kader). “We merken al een tijdje dat daar vraag naar is”, zegt Daan Ongkowidjojo, teamverantwoordelijke bij Sweco. “Niet alleen overheden, maar ook klanten en investeerders verwachten dat bedrijven inspanningen doen om hun werking en productieprocessen te verduurzamen. Een LCA is een prima methode om dat op een onderbouwde manier te doen.”
Geen greenwashing
Levenscyclusanalyses werden de afgelopen jaren vooral uitgevoerd door kennisinstellingen, maar Sweco brengt de theorie nu in de praktijk. “Waar een kennisinstelling eerder theoretisch kijkt, gaan wij een LCA heel toegepast benaderen”, vertelt Ray Jacobsen, expert duurzaamheid & LCA bij Sweco. “We vertrekken van een concreet product of project en analyseren welke aspecten van de keten minder duurzaam zijn. Welke schakel zorgt bijvoorbeeld voor veel CO2 -uitstoot of verbruikt veel drinkwater of energie? Welke primaire grondstoffen kunnen we vervangen door meer duurzame alternatieven?”
“Vervolgens gebruiken we onze vakkennis om een duurzamer alternatief te zoeken dat even goed werkt en economisch haalbaar is. We vervangen een betonsoort met een hoge milieuimpact bijvoorbeeld door een groenere betonsoort die de technische kwaliteitseisen doorstaat en toch nog betaalbaar is. Anders dan bij een traditionele LCA zoeken we niet het meest duurzame alternatief, maar het meest haalbare duurzame alternatief. Door vooral de ‘hotspots’ te identificeren, kunnen we een proces of product verbeteren. Dat kan een besparing in grondstoffen energieverbruik opleveren, wat de kosten voor het bedrijf doet dalen.”
Belangrijk binnen die procesoptimalisatie is het feit dat Sweco maximaal inzet op het verlagen van de CO2 -uitstoot ter plaatse, en dus niet op CO2 -compensatie. “Greenwashing en windowdressing wordt zoveel mogelijk vermeden”, benadrukt Jacobsen. “We gaan bedrijven niet adviseren om hun CO2 -voetafdruk te verkleinen door ergens in Afrika bomen te planten: het doel is om de eigen CO2 -emissie hier in Vlaanderen te verlagen, op een technisch en economisch haalbare manier. We selecteren stoffen en materialen op basis van hun levenscyclus. Afval verwerken en CO2 compenseren kost immers ook geld. De totale eigendomskost – de TCO of total cost of ownership – kan zo omlaag.”
Wat is een levenscyclusanalyse?
Een levenscyclusanalyse (LCA) is een methode om de totale milieu-impact van een product op bodem, lucht en water te bepalen. De analyse houdt rekening met alle activiteiten die plaatsvinden tijdens de levenscyclus van een product: de ontginning van de grondstoffen, de productie, het transport, het gebruik en uiteindelijk de recyclage of afvalverwerking. Ze kwantificeert de milieuperformantie door alle inputs (hulpbronnen, materialen, brandstoffen, elektriciteit, warmte) en alle outputs (producten, emissies, afvalstromen) van en naar de omgeving in kaart te brengen en te begroten. Een LCA wil de negatieve impact reduceren, terwijl een cradle to cradle-analyse (wieg tot wieg) de positieve impact wil verhogen door ecodesign toe te passen en de materialenkringlopen te sluiten, waardoor afval weer een grondstof wordt.
Leveranciers onder de loep
Met haar levenscyclusanalyses mikt Sweco in eerste instantie op bedrijven, maar ook andere organisaties en lokale besturen kunnen er baat bij hebben. Ongkowidjojo: “Voor bedrijven kan een LCA een belangrijk instrument zijn in het kader van een breder duurzaamheidsbeleid, waarbij ze tegelijk ook inzetten op duurzame energie en een lager waterverbruik bijvoorbeeld. Zeker voor ondernemingen die geen zonnepanelen of windturbines kunnen plaatsen, is een LCA een mogelijkheid om toch aan CO2-mitigatie te werken.
“Wie met onderaannemers of leveranciers werkt, kan een LCA inzetten om de meest duurzame leverancier te selecteren. Dat is echt een trend, zeker bij grote infrastructuurwerken: daar worden bepaalde aspecten van duurzaamheid steeds vaker opgenomen in bestekken en offertevragen. Leveranciers krijgen hun punten dan niet alleen meer toegekend op basis van prijs en kwaliteit, maar ook op basis van hoe duurzaam ze werken. Dat principe heet sustainable sourcing. Ook voor lokale en regionale overheden kan sustainable sourcing een handvat vormen om duurzaamheid concreet in hun aankoopbeleid te integreren en om ervoor te zorgen dat de opdrachten die ze laten uitvoeren op een kwalitatieve en duurzame manier tot stand komen.”
Sweco krijgt vanuit verschillende hoeken vragen over sustainable sourcing: voor grote infrastructuurwerken over industriële processen tot alle sectoren waar grondstoffen een rol spelen in risicobeheersing van de toeleveringsketen. “Het gaat onder meer over grondstoffen die deel uitmaken van wereldwijde productieketens en dus gevoelig zijn voor verstoring, waardoor bepaalde risico’s kunnen ontstaan. Zodra er iets misloopt, zoals een handelsoorlog of een natuurramp, kan de aanvoer in het gedrang komen. Aan de hand van een LCA in brede zin voeren we een risicoanalyse uit. Verder bekijken we de mogelijkheid om duurzame, lokale alternatieven te gebruiken. Op die manier wordt de keten duurzamer, minder kwetsbaar en is de continuïteit gewaarborgd.”
Door de ‘hotspots’ te identificeren, kun je een proces of product verbeteren. Dat kan een besparing in grondstof- en energieverbruik opleveren, wat de kosten doet dalen
Voortrekkersrol
De nieuwe focus van Sweco op LCA’s sluit naadloos aan op de ambitieuze plannen van de federale regering, die resoluut op een circulaire economie mikt. “In het nieuwe regeerakkoord zijn heel wat maatregelen rond circulaire economie opgenomen”, zegt Ongkowidjojo. “De Ecodesign-richtlijn verderzetten, productpaspoorten opmaken, de levensduur van producten verlengen, materialenkringlopen maximaal sluiten … Praktijkgerichte LCA’s kunnen bedrijven helpen om mee te surfen op de circulaire golf of zelfs uit te groeien tot voortrekkers van circulair ondernemen. Zo kunnen ecologie en economie hand in hand gaan.”
Bedrijven en lokale besturen kunnen LCA’s inzetten om duurzame leveranciers te selecteren
Aquafin: “Leveranciers moeten bewijzen dat hun technologie duurzaam is”
Sinds dit najaar voert Sweco een levenscyclusanalyse uit voor Aquafin. Het doel: duurzame criteria vastleggen voor een grote aanbesteding om sustainable sourcing optimaal toe te passen.
Duurzaam werken is al jaren een streefdoel voor Aquafin. Op dit moment buigt een team van eigen experts zich over een LCA van een volledig zuiveringsgebied, om de processen en hardware in dat gebied duurzamer te maken. “Om de aandacht voor duurzaamheid ook in onze aanbestedingen op te nemen, werken we samen met Sweco”, zegt manager procestechnologie Sam Geerts.
“We maken momenteel een aanbesteding op voor een grote slibverwerkingsinstallatie. Niet alleen de prijs zal een belangrijk criterium zijn, maar ook hoe duurzaam de installatie is: we zoeken een groene én financieel haalbare oplossing. Kandidaten moeten aan de hand van hun emissies kunnen aantonen dat de technologie die ze voorstellen voldoende duurzaam is. Verschillende technologieën hebben andere aandachtspunten; voor een slibverbrandingsinstallatie gaat het bijvoorbeeld over N₂O-emissies.”
Objectieve keuze
“Sweco brengt in kaart welke relevante data de kandidaten moeten indienen en creëert ook een ‘canvas’, een platform om dat te doen, zodat alle partijen hun gegevens op dezelfde manier aanbieden. Dat maakt het mogelijk om op een objectieve, onafhankelijke manier te vergelijken. De LCA is voor ons een manier om een duurzame leverancier te selecteren en zo onze eigen werking verder te vergroenen. Het deelproject rond LCA neemt binnen de aanbesteding ongeveer acht maanden in beslag, en de samenwerking met Sweco verloopt vlot.”