De beste manier om met het probleem om te gaan, is minder gevaarlijk afval produceren, zegt de Rekenkamer in een nieuw rapport. Dat is ook al sinds 1991 een prioriteit voor de EU: door ontwerp en productie te verbeteren, vervuilers verantwoordelijk te maken en de consument beter te informeren.
Meer dan 50 procent gedumpt
Ondanks al die initiatieven is de hoeveelheid opnieuw gestegen tot 101,7 miljoen ton in 2018. De gevaarlijke afvalstroom groeit al onafgebroken aan sinds 2004. Bovendien is lang niet altijd duidelijk wat ermee gebeurt: voor maar 79 procent van het afval is er informatie over de verwerking. Wat er met de overige 21 procent gebeurt, is dus onduidelijk.
Meer nog: omdat gevaarlijk afval in gespecialiseerde installaties verwerkt moet worden en gepaard gaat met een hogere administratieve last, stijgt het risico dat afval onterecht als ongevaarlijk wordt geklasseerd door bedrijven. Volgens de auditeurs helpt het ook niet dat de regels verschillen tussen de lidstaten. Daar ligt een rol voor de Commissie om de wetgeving te harmoniseren, zegt Eva Lindström van de Europese Rekenkamer.
“De beste manieren om met dit afval om te gaan zijn recyclage en gebruik in energiewinning”, zegt Lindström. “Het afval gewoon storten mag alleen als laatste redmiddel worden gebruikt.” Toch wordt meer dan 50 procent van het gevaarlijke afval in de EU nog gewoon gedumpt, blijkt uit de cijfers.
Illegale praktijken
Illegale handel en dumping van gevaarlijk afval blijft een bijzonder lucratieve business. De pakkans is klein, er zijn weinig vervolgingen of veroordelingen en de boetes zijn laag. De Rekenkamer schat dat met de handel jaarlijks 1,5 tot 1,8 miljard verdiend wordt.
Digitalisering van de afvalstromen en hogere straffen kunnen soelaas brengen. Ook een totaalverbod op de uitvoer van afval, zoals de Commissie in 2021 heeft voorgesteld, zou de handel in gevaarlijk afval kunnen tegengaan.
Afname
In acht lidstaten nam de productie van gevaarlijk afval niet toe, maar af, waaronder België. Tussen 2004 en 2018 daalde de productie in ons land met 39 procent. We staan nu op de zevende plaats als het gaat om de productie van gevaarlijk afval. Duitsland is de grootste producent, gevolgd door Frankrijk, Bulgarije, Estland, Italië en Nederland.
