Elia waarschuwt: extra capaciteit nodig om kernuitstap op te vangen

In een langverwacht rapport geeft Elia duiding bij het energielandschap tussen 2020 en 2030. Kantelmoment in die periode is de geplande kernuitstap van 2025. Om stroomtekorten te vermijden in het geval van een volledige kernuitstap, heeft ons land dringend nood aan meer energiecapaciteit. Drie jaar geleden becijferde Elia dat 3600 gigawatt extra capaciteit nodig zou zijn, om ook tijdens koude winterdagen bevoorradingszekerheid te garanderen. Vandaag stelt Elia dat cijfer grondig bij naar 3,9 gigawatt, of het equivalent van vier kerncentrales.

Versnelde kolenuitstap

Voorlopig is gepland dat de scheurtjescentrales van Doel 3 en Tihange 2 in 2023 hun deuren sluiten, wat neerkomt op een capaciteitsverlies van 2 gigawatt, of een derde van het nucleaire park in België. Zelfs als die planning bijgestuurd wordt en de twee reactoren toch langer openblijven, blijft er volgens Elia nood aan nieuwe capaciteit. Het wijst op de snelheid waarmee onze buurlanden afstappen van fossiele energiecentrales. Duitsland bijvoorbeeld sluit zijn kerncentrales al in 2022 en heeft aangekondigd dat het bruinkoolcentrales versnel wil sluiten. Ook in Frankrijk geldt die dynamiek. “Op Europese schaal verwachten we dat er 100 gigawatt aan fossiele en nucleaire energie zal wegvallen tegen 2030. Dat is liefst 26 gigawatt meer dan we in onze vorige studie in 2016 voor mogelijk achtten. Het maakt dat we vanuit Europa tijdens koude wintermaanden veel minder energie zullen kunnen importeren. De kolenuitstap in buitenland verhoogt de urgentie”, zegt Chris Peeters, CEO van Elia.

Steun gezocht

Om mogelijke tekorten vanaf de winter van 2022 op te vangen, dringt Elia aan op ondersteunende maatregelen van zowel de regering in lopende zaken als de volgende regering. De regering-Michel werkt eerder al een steunmechanisme uit om de kernuitstap op te vangen, maar dat zal tegen 2023 nog niet resulteren in bijvoorbeeld de bouw van nieuwe gascentrales. De eerste veiling zal zelfs pas in 2021 plaatsvinden, waardoor het hoogst onzeker is dat nieuwe gascentrales überhaupt tegen 2025 voor vervanging kunnen zorgen. Een andere steunmaatregel, het capaciteitsvergoedingsmechanisme CRM, gaat dan weer pas vanaf 2025 in.

Vijf voor twaalf

Tegenover het wegvallen van fossiele capaciteit verwacht Elia een sterke opkomst van hernieuwbare energie in Europa. Zo zal de beschikbare Europese capaciteit van zonne- en offshore windenergie tegen 2030 verdriedubbelen. Via interconnectielijnen zoals Nemo Link (met Groot-Brittannië) en ALEGrO (met Duitsland) moet groene stroom vanaf 2020 ook vlotter naar België vloeien. Een tweede ontwikkelingsgolf van Belgische offshore windparken op de Noordzee wordt echter pas na 2025 verwacht en zal mogelijke stroomtekorten dus ook niet op korte termijn oplossen.

Bij eerdere analyses kreeg netbeheerder Elia regelmatig tegengas van regulator CREG, die meende dat Elia bij zijn prognoses mogelijke tekorten vaak overschatte. De regulator reageerde nog niet officieel op het rapport van Elia, maar was volgens Chris Peeters van Elia wel nauw betrokken bij de opmaak ervan. Het VBO (Verbond van Belgische Ondernemingen) en het FEBEG (Federatie van Belgische Elektriciteits- en Gasbedrijven) reageerden wel al: zij ondersteunen de oproep naar de politiek om “versneld te werk te maken van bevoorradingszekerheid”.

Elia vraagt de regering met klem om niet alleen versneld werk te maken van steun voor snelle investeringen in bijkomende capaciteit, maar ook de ontwikkeling van hernieuwbare energie te blijven aanzwengelen én in te zetten op energie-efficiëntie. “Het blijft vijf voor twaalf. Wegkijken staat vanaf nu gelijk aan schuldig verzuim”, aldus CEO Peeters.