Van deel van het probleem …
We kunnen er niet omheen: menselijke activiteiten zijn direct en indirect verantwoordelijk voor de dramatische achteruitgang van de biodiversiteit. De vijf grootste drivers van biodiversiteitsverlies zijn: ons gebruik van land en zee, de klimaatverandering, vervuiling, de exploitatie van natuurlijke grondstoffen en bedreiging vanuit invasieve exoten (IPBES, oftewel Intergovernmental Science-Policy Platform on Biodiversity and Ecosystem Services).
Niets doen is geen oplossing. Verder verlies van de wereldwijde biodiversiteit zal ons zuur opbreken. Zonder tegenacties kunnen de maatschappelijke kosten gelinkt aan de achteruitgang van onze biodiversiteit namelijk oplopen tot 17 biljoen dollar per jaar. Biodiversiteitsverlies staat dan ook op de vierde plaats in het Global Risk Report dat het World Economic Forum (WEF) jaarlijks publiceert. Logischerwijze lopen onze bedrijven aanzienlijke risico’s door de disrupties in onze ecosystemen. We hebben er dus alle belang bij om de crisis om te keren.
… naar deel van de oplossing
Ondernemingen kunnen een hefboom zijn voor verandering. Maar hoe begin je eraan? Het Science Based Targets Network, sterk gelinkt aan het Science Based Targets initiative, heeft een stappenplan ontwikkeld.
Stap 1: analyseer
Breng eerst en vooral je impacts, risico’s en kansen met betrekking tot biodiversiteit in kaart. Zeker als je een duurzaamheidsrapport uitbrengt in lijn met de CSRD, is het belangrijk dat je goed weet op welke manier je zelf invloed uitoefent op je omgeving, en omgekeerd: op welke manier je omgeving jouw organisatie impacteert. Kijk niet alleen naar jouw eigen impact, maar analyseer je hele waardeketen (zie verder).
Stap 2: interpreteer
Wanneer je je impact hebt geanalyseerd, moet je prioriteiten stellen: op welke topics zet je in en op welke locaties ga je aan de slag?
Stap 3: meten en doelen opstellen
Vervolgens zet je een systeem op om die impacts te meten en doelen op te stellen. Berekeningen in het biodiversiteitsthema zijn complexer dan bij je CO2-voetafdruk. Waar je bij je carbon footprint rechtlijnig kunt bijhouden hoe je uitstoot verminderd is dankzij innovaties of investeringen, bereken je de impact van biodiversiteitsinitiatieven aan de hand van de gewenste impact. Je analyses gebeuren in functie van hoe de biodiversiteit is verbeterd (dankzij bijvoorbeeld nieuwe technologieën, het gebruik van drones, machine learning …) of in functie van hoe je impact is afgenomen (bijvoorbeeld dankzij ingrepen tegen vervuiling, afval, vermindering/veranderd gebruik van meststoffen …).
Je impact meten is slechts een deel van de oefening. Je moet ook met die data aan de slag en doelen opstellen om je impact op de biodiversiteit te verminderen. Daarbij volstaat het niet om een insectenhotel te installeren en enkele bijenvriendelijke struiken te planten. Stel goed onderbouwde en ambitieuze doelstellingen op. Inspiratie nodig? Het Science Based Targets Network bereidt tegen maart 2023 wetenschappelijk onderbouwde richtlijnen met betrekking tot natuur voor, waarbij ze specifiek kijken naar zoet water, land, oceaan en biodiversiteit .
Stap 4: onderneem actie
Het mag niet bij mooie woorden blijven. Zet je doelen daarom om in een specifiek actieplan. Je kunt je baseren op het SBTN’s Action Framework: vermijden, verminderen, regenereren, herstellen en transformeren.
Stap 5: monitor je vooruitgang en rapporteer
Ga na of je inspanningen vruchten afwerpen door je voortgang nauwgezet op te volgen. Verder is transparantie over je inspanningen cruciaal. Bedrijven die onder de Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD) vallen, moeten over enkele jaren rapporteren volgens specifieke standaarden. Maar daarop hoef je niet te wachten. De Taskforce on Nature-related Financial Disclosures (TNFD) heeft al een rapportagekader uitgebracht dat je als bedrijf kunt gebruiken.
Bouw een duurzame keten uit
Richt je blik kritisch naar je toeleveringsketen. Voor de meeste bedrijven geldt namelijk dat hun grootste impact niet in hun eigen bedrijf zit, maar in hun toeleveringsketen. Het grootste verschil maak je dus vooral daar, met bijvoorbeeld een zorgvuldig aankoop- en importbeleid.
Ook hier start alles met een mapping-oefening: in welke stappen van je productieproces heb je (mogelijk) een impact op de biodiversiteit? In welke regio’s ben je voornamelijk actief en waardoor kenmerkt de plaatselijke biodiversiteit zich daar? Wordt er bijvoorbeeld nieuwe grond aangesproken door veeteelt in je ketens? Dan heb je een negatieve impact op de eerste driver die het IPBES opsomde, gebruik van land. Transport van grondstoffen kan dan weer een verstorend effect hebben op de klimaatverandering, de tweede driver van het IPBES. Het staat in rechtstreeks contact met ontbossing. Of is er sprake van mijnbouw of chemische polluenten in je ketens? Zoals expert Peter Tom Jones uitlegt, kunnen we mijnbouw per definitie niet duurzaam noemen. Maar een degelijk Europees kader, meer recyclage en verantwoorde import vanuit betrouwbare landen zijn drie pijlers die al veel leed kunnen vermijden.
Zodra je weet waar de problemen zich mogelijk bevinden, komt het erop aan goede relaties op te bouwen met je partners. Maak duidelijke afspraken over milieu- en duurzaamheidsaspecten. Het kan gaan om het gebruik van materialen, watergebruik, land- en bodembeheer, duurzame landbouwpraktijken enzovoort. Zulke afspraken kan je vastleggen in een contract, of in een gedragscode. Maak ook duidelijk dat de afspraken niet stoppen bij een handtekening: voer geregeld controles uit, al dan niet aangekondigd, zodat je toont dat het je menens is.
Er bestaan verder tal van certificaten en labels die criteria opleggen die de biodiversiteit ten goede komen, denk maar aan de Rainforest Alliance en het RSPO (Roundtable on Sustainable Palm Oil). Rainforest Alliance besteedt voornamelijk aandacht aan milieuvriendelijke landbouwpraktijken en biodiversiteit. Het RSPO certificeert dan weer dat de palmolie in het product afkomt van geïntegreerde landbouw en dat bodemerosie, watervervuiling en verlies van bodemvruchtbaarheid worden vermeden.
In verschillende sectoren kan je je tot slot aansluiten bij (multistakeholder)initiatieven, die afspraken maken om de sector te verduurzamen. Zo heeft de Belgische chocoladesector zich verenigd in Beyond Chocolate. Spelers uit de chocolade- en retailsector verenigen er zich samen met investeerders, vakverenigingen, kennisinstellingen, ngo’s en certificatiestandaarden. De partners binnen dit initiatief werken samen aan verschillende thematieken, waaronder het terugdringen van de ontbossing.
