"De grafische sector is zijn kwalijke milieu imago ontgroeid”

Een eerste indruk zit ‘m in de details. Zo staan er aan het hoofdkantoor van artoos group in Kampenhout opvallend veel fietsen in het rek. En krijgt een journalist tijdens een interview geen plastic bekertje voorgeschoteld, maar een porseleinen koffiekopje. Artoos group is een marketingbedrijf voor tal van activiteiten: drukwerk, off- en online communicatie, grafisch ontwerp. Als een van de weinige drukkerijen in Vlaanderen biedt het niet alleen klimaatneutraal drukwerk aan, maar gaat het ook prat op een klimaatneutrale bedrijfsvoering. Het familiebedrijf lijkt duurzaamheid uit te ademen. “Die totaalaanpak tekent ons karakter. Onze bezorgdheid over het leefmilieu werkt door tot in de kleinste details. Van onze zuinige drukpers tot de klimaatneutrale koffie die we drinken. Wat ooit begon als de persoonlijke missie van oprichter Jos Artoos, zit intussen in ons bedrijf ingebakken”, stelt duurzaamheidscoördinator Peggy Pedus.

Vooroordelen

Ondanks haar duurzame aanpak wordt artoos group al te vaak geconfronteerd met misvattingen en vooroordelen. “Veel mensen geloven nog steeds niet dat grafische bedrijven en drukkerijen milieuvriendelijk of maatschappelijk verantwoord kunnen ondernemen”, verklaart Pedus. Dat de grafische sector van ver komt, geeft ze grif toe. “Vroeger was er geen bewustzijn rond duurzaamheid in de drukkerswereld. Er werd niet nagedacht over de impact van inkten, die bol stonden van solventen en zware metalen. Tal van andere kwalijke zaken waren niet weg te denken uit de drukkerijen: niet-gerecycleerd papier, wasproducten met solventen om de drukpersen steeds drukklaar te hebben, lood voor de paginazetting, chemische producten bij de ontwikkeling van een negatief op een drukplaat …” “Een vaak gehoorde misvatting is de boutade: ‘Stoppen met papier drukken is de meest milieuvriendelijke optie’. Waarop wij antwoorden: integendeel, papier is een perfect natuurlijk product in de circulaire economie. We moeten nog steeds benadrukken dat er geen bomen meer sneuvelen voor de productie van papier, dat papier van restjes wordt gemaakt en dat papiervezels na gebruik tot zesmaal toe gerecycleerd kunnen worden. Anders dan jaren geleden is gerecycleerd papier vandaag de norm en kunnen we er knappe producten mee maken. In ons magazijn ligt er amper nog papier dat géén ecologisch label draagt, zoals FSC (100 procent gerecycleerd papier, red.) of PEFC (de garantie dat het papier afkomstig is uit duurzaam beheerde bossen, red.)”, zegt Pedus.

Duurzame partnerschappen

Artoos adviseert zijn klanten steevast om te kiezen voor de combinatie van digitale communicatie en drukwerk. Ruth Valckenaers, teamleader marketing en verkoopsondersteuning: “Papier zal altijd blijven bestaan. Gezien de circulaire waarde is daar niets mis mee, zeker als je het op een ecologische manier laat bedrukken. Alleen hoef je niet per se een doos van duizend brochures te bestellen als je met honderd exemplaren voldoende hebt. We raden klanten telkens aan om die oefening te maken. Door enkel te drukken wat nodig is, bespaar je op drukwerk en help je samen met ons de milieu-impact van je drukwerk verder te verkleinen waardoor het opnieuw verantwoord wordt. Door onze klanten over duurzaamheid te adviseren in plaats van voor de quick win van een zeer groot drukorder te gaan, slagen we erin om partner - schappen op lange termijn aan te gaan, waardoor we als bedrijf blijven groeien.”

Slim drukwerk op maat

In 2014 lanceerde artoos group een innovatieve webshop: mooose. Via die applicatie kunnen klanten marketingdrukwerk op maat bestellen. Valckenaers: “Mooose ontstond vanuit het idee dat marketingafdelingen gemakkelijker en met veel meer controle hun marketingmateriaal moeten kunnen beheren en verdelen. Klanten krijgen de keuze tussen gadgets, voorgedrukte items, folders die op basis van een template online gepersonaliseerd kunnen worden en pas gedrukt worden bij bestelling … Een hele waaier aan producten dus. Door hen via mooose zelf te laten bestellen, merken we dat ze veel bewuster omgaan met de oplages. Wij drukken pas wanneer zij op de knop klikken. De overschotten blijven daardoor tot een minimum beperkt – een groot voordeel dat past in ons duurzaamheidsverhaal.”

Waar de aandacht voor duurzaamheid vandaan komt? Daar hoeven ze bij artoos group niet lang over na te denken. “Eigenlijk is die bekommernis er de voorbije twintig jaar altijd al geweest, maar ange tijd werd dat niet zo benoemd. In 2008 ging toenmalig directeur Jos Artoos naar een Quadrant infosessie van Voka over MVO. Hij besefte toen: wat hier aangereikt wordt, doe ik al jaren. Alleen kon je op dat moment nog niet van een welomlijnde strategie spreken. Dat jaar was voor ons een kantel - punt. Sindsdien hebben we onze maatschappelijke missie stapsgewijs meer diepgang gegeven”, zegt Pedus.

Artoos group liet in 2008 een hr-audit uitvoeren en een MVO-scan rond de drie P’s (people, planet, profit), de bekende sleutelbegrippen voor duurzame ontwikkeling. Wat volgde was een stappenplan om het bedrijf in een mum van tijd verder te verduurzamen. “In 2009 haalden we het milieumanagementlabel ISO 14001 binnen en lieten we een Duits ingenieursbureau onze ecologische voetafdruk berekenen. Doordat we op basis van hun aanbevelingen een jaar later al een enorme vooruitgang boekten, konden we ons in 2010 een klimaatneutraal bedrijf noemen.”

Elk nadeel heeft een voordeel

Ten opzichte van 2008 slaagde artoos group er al in 2012 in om liefst 50 procent minder CO₂ uit te stoten. “Die inkrimping is vooral te danken aan de steeds duurzamere drukkerij: we voegen minder alcohol toe aan het offset-drukproces, gebruiken drukinkten en vernissen op basis van plantaardige oliën in plaats van solventen en evalueren voortdurend de efficiëntie en de milieu-impact van onze machines”, zegt Pedus.

Een incident zorgt soms voor een stroomversnelling, ook bij artoos group. In 2011 brandde een deel van de drukkerij in Kampenhout tot de grond af, waardoor het bedrijf in een nieuwe drukpers moest investeren. “Tot 2011 hadden we een rotatiepers in gebruik, die draaide op rollen papier en solventeninkt. De dampen van de inkt en de oplosmiddelen moesten we bovendien telkens naverbranden met aardgas. Van de nood hebben we een deugd gemaakt. We bouwden na de brand een energieneutraal magazijn, compleet met ledlicht, en installeerden een ecologische drukpers. Die nieuwe machine van toen hebben we onlangs nogmaals vervangen, door een variant die nog minder stroom en water vraagt en minder product verbruikt voor hetzelfde kwalitatieve resultaat. Het is een ongoing story.”

CO₂-compensatie

De SDG’s hebben weinig invloed gehad op de koers van artoos group. “We schrijven wel degelijk in op bepaalde doelen, maar ons MVO-beleid geeft de richting aan”, stelt Pedus. “Toch zijn de duurzaamheidsdoelen van de VN een nuttige inspiratiebron voor toekomstige investeringen. Zo overwegen we op basis van de SDG’s om op termijn in onze productie een ecologisch verantwoord klimatisatiesysteem te installeren en onze gevels te vergroenen. Ook onze nieuwe achtkleurendrukpers koppelden we aan de SDG’s. Het is niet omdat we al ettelijke jaren een klimaatneutraal bedrijf zijn, dat we niet blijven uitkijken naar quick en slow wins. We stoten jaar na jaar minder CO₂ uit, maar blijven wel kampen met een onvermijdelijke restemissie. Dat compenseren we door te investeren in het Kasigau Corridor-bosbeschermingsproject in Kenia, maar ook door waar mogelijk flankerende maatregelen te nemen, zoals een fietsvriendelijk personeelsbeleid, verregaande afvalsortering en een ban op plastics.”

Het mag duidelijk zijn: dankzij haar beleid is artoos group een voortrekker op het vlak van duurzaamheid. Ook al is de grafische sector volgens Pedus “zijn kwalijke imago ontgroeid”, toch wordt MVO nog niet door alle bedrijven omarmd. “Je ziet vooral veel versnippering. Heel wat drukkerijen bezitten het ISO 14001-certificaat, maar een klimaatneutraal bedrijf vind je haast niet. Voor drukwerk is het FSC-label ingeburgerd, het PEFC-label is dat dan weer niet. Ook komt het minder voor dat drukkerijen klimaatneutraal drukwerk aanbieden, hoewel dat proces redelijk rechtlijnig is. Je laat een analyse opmaken en handelt ernaar. Alleen zorgen die investeringen ervoor dat klimaatneutraal papier 1 à 2 procent duurder uitkomt. En dat houdt zowel klanten als drukkerijen nog altijd tegen om erin te investeren.”